Kampioenenhuldiging bij de kartuizers, 7 april 1494

‘Wegens broeder Jan van Hollant, minderbroeder, die vanaf de preekstoel heel nadrukkelijk voorgesteld en aanbevolen heeft de broederschap van Onze Lieve Vrouw, zodat iedereen er goed van op de hoogte is, 4 kwarten wijn.

Deze zijn door meester Jan van Helmont en Hendrik van Uden bij de kartuizers in Vught, in aanwezigheid van de prior en de procurator van de kartuizers en andere goede lieden, op maandag na zondag Quasimodo geschonken.

Per kwart 2½ stuiver maakt: 10 stuiver’

De broederschap van Onze Lieve Vrouw is gesticht in 1318 in Den Bosch en bestaat tot op de dag van vandaag onder de titel van Illustre Lieve Vrouwe Broederschap. Ze zetelt in het Zwanenbroedershuis in de Hinthamerstaat en had vroeger een eigen kapel in de Sint-Jan (de tegenwoordige Sacramentskapel).

De broederschap bestond uit enige tientallen gezworen leden. De grondleggers van het kartuizerklooster Sint-Sophia (Ludolf van de Water en Maarten van Someren) hoorden daarbij. Ook latere weldoeners van de kartuizers, zoals de graven van Egmond, waren belangrijke leden, zelfs Zwanenbroeder, van deze broederschap. Om gezworen lid te worden moest je gevraagd worden.

Daarnaast kende de broederschap ‘gewone leden’. Iedereen kon lid worden mannen én vrouwen. Zij betaalden een intredegeld en na hun dood een bedrag als zogeheten doodschuld. Daarmee konden ze aanspraak maken op alle aflaten die de broederschap verworven had. Ieder lid kreeg jaarlijks op OLV Lichtmis (2 februari) een kaars van de broederschap. Rond 1500, op haar hoogtepunt, telde de broederschap tienduizenden ‘gewone’ leden. Ze kwamen niet alleen uit Den Bosch en Brabant maar uit vrijwel alle omringende gewesten en diverse Europese landen.

De broederschap had alle kenmerken van een modern bedrijf. Hoog in het vaandel stonden reclame, ledenwerving, klantenbinding en netwerken. Daarvoor had de broederschap tientallen regionale agenten in dienst, veelal geestelijken, verspreid over de Nederlanden en het aanpalende Duitse gebied.

Een minderbroeder die als afsluiting van een donderpreek de aandacht vestigde op lidmaatschap van de Lieve Vrouwe Broederschap was natuurlijk van groot belang voor deze broederschap. Mét een goede timing bovendien! Na hel en verdoemenis de weg aangeven om daaraan te ontsnappen.

Het is bovendien een variant op een hedendaagse reclameboodschap voor een merk sportschoenen tijdens de uitzending van de Olympische Spelen. Niets nieuws onder de zon dus. Maar waarom zijn huldiging (om in sporttermen te blijven) door de twee proosten van de broederschap nou net bij de kartuizers plaatsvond, is vooralsnog een raadsel.

Voor meer informatie over de Zwanenbroeders zie website Zwanenbroedershuis.